Pịa Tây Bắc (nậm pịa hay nặm pịa), là một loại canh Tây Bắc được ninh nhừ với nội tạng, sụn, thịt, tiết và các loại gia vị đặc trưng của núi rằng như mắc khén, hạt dổi, lá chanh, ớt tươi…
Trong tiếng dân tộc Thái, “nậm” nghĩa là “nước,” còn “pịa” là chất lỏng sền sệt trong ruột non của động vật, cũng được gọi là phân non. Nậm pịa được chế biến từ phần ngon nhất được lấy từ đoạn ruột non có dịch của các loài động vật ăn cỏ như trâu, bò, dê…
Nậm pịa là gì?
Nậm pịa (Pịa Tây Bắc) là một món ăn truyền thống độc đáo có nguồn gốc từ các dân tộc Thái ở miền núi phía Bắc của Việt Nam. Từ “nậm” trong tiếng Thái có nghĩa là nước, còn “pịa” chỉ dịch tiêu hóa hoặc “phân non” – đây là chất dịch chưa được tiêu hóa hoàn toàn, thường được lấy từ động vật ăn cỏ, chủ yếu là bò.
Trong tiếng Trung Quốc, món ăn này được gọi là “ngưu tát phiết” (牛撒撇), với “ngưu” nghĩa là bò, còn “tát phiết” là cách dịch âm từ tiếng Thái để chỉ món ăn này. Điều này cho thấy sự giao thoa văn hóa ẩm thực giữa các dân tộc ở khu vực.
Món nậm pịa Tây Bắc có cách chế biến tương tự như phèo lợn:
Đầu tiên, chất dịch tiêu hóa từ dạ dày bò hoặc động vật ăn cỏ khác được lấy ra và trộn với gia vị.
Sau đó, các thành phần nội tạng như tiết, lòng, dạ dày, tim, gan, phèo phổi được cho vào nồi ninh nhừ để tạo nên một hỗn hợp đậm đà và thơm ngon.
Quá trình ninh nhừ giúp các nguyên liệu hòa quyện với nhau, tạo ra hương vị đặc trưng không thể nhầm lẫn của nậm pịa.
Món ăn này được xem là điểm đặc biệt của người dân vùng núi phía Bắc. Nhiều du khách phải nhắm mắt bịt mũi để thưởng thức được món này. Tuy nhiên, nếu biết cách thưởng thức, chắc chắn sẽ mang tới trải nghiệm đầy thú vị dành cho bạn!
Pịa thường được ăn trong dịp nào?
Tuy được mệnh danh là “món ăn kinh dị nhất Việt Nam”, nhưng đối với người dân tộc Thái, đây là nét đặc trưng văn hóa riêng của người dân nơi đây. Pịa chỉ được ăn trong những dịp đặc biệt, đình đám, hay để tiếp khách quý.
Trong thời nay, món ăn này được trở nên phổ biến hơn, bạn có thể gọi ở bất kỳ quán ăn Mộc Châu nào để thưởng thức. Văn hoá không chỉ thể hiện ở lối sống sinh hoạt mà còn nằm ở những món ăn.
Ăn nậm pịa có tác dụng gì? – “Thần dược” của người Thái
Nậm pịa Mộc Châu, món ăn đặc trưng của người Thái Tây Bắc, không chỉ là một món ăn bổ dưỡng mà còn có tác dụng giải rượu rất hiệu quả.
Theo quan niệm của người Thái, chất dịch từ ruột non của trâu, bò chứa nhiều dưỡng chất, giúp cung cấp năng lượng và hỗ trợ cơ thể phục hồi.
Vì vậy, nậm pịa thường xuất hiện trong các dịp quan trọng như lễ hội, đám cưới. Nậm pịa có tác dụng giải rượu, món ăn không chỉ được yêu thích bởi hương vị độc đáo mà còn giúp giảm say sau những buổi tiệc tùng.
Cách chế biến nậm pịa như thế nào?
Quy trình nấu một nồi nậm pịa Tây Bắc phải trải qua nhiều quy trình khác nhau. Yêu cầu đầu bếp cần có kỹ năng và hiểu rõ về món ăn này.
Nếu muốn thử sức với món ăn này, bạn cũng có thể chuẩn bị nguyên liệu và nấu theo từng bước hướng dẫn chi tiết từ người dân tộc Thái dưới đây:
Nguyên liệu không thể thiếu để nấu món nậm pịa Tây Bắc
Để sẵn sàng bắt tay vào nấu nậm pịa, không thể bỏ qua khâu chuẩn bị nguyên liệu. Nguyên liệu cần có:
- Tiết đông
- Bạc nhạc
- Sụn, đuôi, thịt
- Lục phủ ngũ tạng của động vật ăn cỏ như lòng, gan, phổi, phèo
- Sả, ớt, lá đắng và mật
- Hạt mắc khén (không bắt buộc cần có)
Công thức nấu pịa đúng chuẩn của người Thái
Quy trình nấu món pịa Tây Bắc được người dân tộc Thái nghiên cứu và chế biến tỉ mỉ. Để đảm bảo vẫn giữ được độ ngon và chuẩn bị của pịa. Bạn cũng có thể thực hiện dễ dàng theo công thức như sau:
- Bước 1: Chuẩn bị chất dịch non (pịa)
- Chọn đoạn ruột non có phần dịch non ngon nhất (pịa). Đây là phần quan trọng nhất của món ăn. Lấy pịa ra bát để sử dụng sau.
- Bước 2: Ninh xương
- Đặt xương bò vào nồi nước và ninh nhừ. Quá trình ninh giúp xương tiết hết độ ngọt, tạo hương vị đậm đà cho món ăn.
- Bước 3: Chuẩn bị lục phủ ngũ tạng
- Sau khi xương đã ninh đủ, cho các phần nội tạng như thịt, sụn, tim, gan, lòng, phổi vào nồi. Tiếp tục ninh cho đến khi hỗn hợp đạt độ sền sệt.
- Bước 4: Kết hợp gia vị và các nguyên liệu khác
- Phần ruột non còn lại được trộn với rau thơm, hạt mắc khén, tỏi, ớt, rau mùi tàu, và các gia vị khác. Đặc biệt, thêm mật và lá đắng vào để tạo hương vị đặc trưng.
- Bước 5: Hoàn thiện món ăn
- Khi ninh xong, cho hỗn hợp nội tạng đã nấu vào bát pịa đã chuẩn bị trước. Trộn đều để các nguyên liệu hòa quyện với nhau, tạo nên hương vị độc đáo của nậm pịa.
Món nậm pịa sau khi hoàn thành sẽ có hương vị đậm đà, thơm ngon, là sự kết hợp hài hòa giữa xương ninh, nội tạng và chất dịch non, với gia vị Tây Bắc độc đáo.
Những món ăn được chế biến từ món pịa Tây Bắc
Pịa còn có nhiều món ăn khác nhau được dựa trên con vật được chế biến. Mỗi món sẽ mang tới sự đặc biệt và hấp dẫn vị giác khác nhau cho người thưởng thức:
- Pịa bò Tây Bắc: Được chế biến từ tiết đông, lòng, gan, phổi của bò tươi. Sau khi tẩm ướp gia vị, pịa bò được nướng trên lửa than hoặc than củi cho đến khi thịt chín và có màu vàng đẹp mắt.
- Pịa dê Tây Bắc: Nội tạng dê tươi ngon (lòng, phổi, gan,…). Sau khi làm sạch, nội tạng dê được cắt nhỏ, ướp với gia vị mắc kén, hạt rổi, tiêu, tỏi, ớt và các loại thảo mộc. Đun chín cho đến khi có màu vàng hấp dẫn. Món này thường ăn với các loại nước chấm đặc trưng của người Tây Bắc.
- Pịa trâu Tây Bắc: Được chế biến từ nội tạng trâu như lòng, phổi,… Sau khi làm sạch, nội tạng trâu được tẩm ướp gia vị đặc trưng của người Tây Bắc, rồi ninh trên bếp củi cho đến khi chín. Được ăn kèm kết hợp với rau sống để tăng thêm hương vị.
Hướng dẫn cách thưởng thức pịa chuẩn vị
Theo quan niệm của người dân tộc Thái, nậm pịa nên được ăn khi còn nóng để giữ trọn hương vị. Món ăn thường được kết hợp với rau sống như rau bạc hà, rau chuối, và thịt luộc để cân bằng hương vị.
Lần đầu thưởng thức, bạn có thể cảm thấy khó ăn bởi vị đắng và mùi nồng. Khi ăn, hãy cố gắng nhai kỹ để từ từ cảm nhận sự hòa quyện giữa vị đắng ban đầu và vị ngọt béo của thịt và xương ninh. Khi đã ăn quen, biết đâu bạn lại trở nên “nghiền” món này.
Ngoài ra, nậm pịa còn được dùng như nước chấm thịt nướng, giúp tăng thêm hương vị đặc trưng cho các món nướng. Người Thái thường thưởng thức nậm pịa cùng với một chút rượu ngô dân tộc để hoàn thiện bữa ăn truyền thống.
Nhiều du khách vẫn còn cảm thấy ái ngại khi thưởng thức món ăn “kinh dị” này. Tuy nhiên, nậm pịa Mộc Châu được xem như là món ăn truyền thống, đặc trưng riêng của người dân tộc Thái. Nếu có dịp ghé tới du lịch Mộc Châu hay những địa điểm tại Tây Bắc, bạn hãy cứ mạnh dạn và thử “vượt qua nỗi sợ” để thưởng thức món ăn này nhé! Đây hẳn sẽ là trải nghiệm đáng nhớ!
Tôi là một người con của vùng đất Mộc Châu, và tôi có niềm đam mê mãnh liệt trong việc đưa du lịch Mộc Châu tiến xa hơn. Với trái tim yêu thương và tình yêu sâu sắc dành cho mảnh đất này, Tôi đã gắn bó với Mộc Châu và chia sẻ những trải nghiệm chân thực nhất thông qua những bài viết của mình.